TITEL Over opleiden en reflecteren: Ongemakkelijke waarheden en wenkende perspectieven.
TYPE BRON: Tijdschriftartikel op basis van diverse bronnen en onderzoeken
AUTEUR: Fred Korthagen
APA:
Korthagen, F. A. J. (2012). Over opleiden en reflecteren: Ongemakkelijke waarheden en wenkende perspectieven. Tijdschrift voor Lerarenopleiders, 33(1), 4-11.
CONTEXT: Praktijkleren, Bewustwording, reflecteren
Leraren gebruiken nauwelijks pedagogische-didactische inzichten die ze in de opleiding hebben geleerd. Het lijkt hiermee of hetgeen dat in de opleiding is geleerd verdwijnt zodra afgestudeerden aan het werk gaan. Er is dan ook weinig hard bewijs dat lerarenopleidingen echt een verschil maken als het gaat om het handelen van leerkrachten (Korthagen, 2012).
Na scholingstrajecten vallen leerkrachten terug in oude handelingsroutines, tenzij de hele schoolcultuur mee verandert (Korthagen, 2012).
Er ontstaat alleen een goede verbinding tussen praktijk en theorie als de problemen die leraren in het werk tegenkomen als vertrekpunt worden genomen in de opleiding. Deze principes komen overeen met het realistisch wiskundeonderwijs waarbij opleiders aansluiten bij concrete praktijkproblemen die studenten meenemen uit authentieke onderwijssituaties waarin ze zelf participeren, waarbij studenten worden gestimuleerd te reflecteren op de praktijkervaringen in interactie met medestudenten en wanneer de studenten door de reflectie zich bewust worden van essentiële aspecten in de ervaring (Korthagen, 2012).
Pas als studenten zich door praktijkervaringen bewust worden van essentiële aspecten van de ervaring wordt er door de opleider theorie aan gekoppeld (Korthagen, 2012).
‘Realistisch opleiden vraagt om een flexibel opleidingsprogramma en om opleiders die inhoudelijk van vele markten thuis zijn (generalisten dus).’ (Korthagen, 2012, p. 5) à PRAKTIJKBEGELEIDERS HIEROM DE JUISTE PERSONEN
Veel leraargedrag is onmiddellijk gedrag, dat nauwlijks bereflecteerd is (Korthagen, 2012) à SLUIT AAN BIJ TACIT KNOWLEDGE
Het handelen van een leraar blijkt in de praktijk voort te komen uit cognitieve, affectieve en motivationele bronnen die veelal onbewust blijven. Er zijn sterke verbanden tussen denken, voelen en het handelen. Dus niet alleen het relationele en bewuste handelen is van belang maar ook het onbewust-relationele, niet-relationele-bewuste en het niet-relationele-onbewuste handelen (Korthagen, 2012). à AFBEELDING TOEVOEGEN.
Onder het willen van de leraar vallen de idealen en behoeften. Dit is dat wat hen inspireert (Korthagen, 2012).
‘Kortom, cognitie, emotie en motivatie, of in gewone taal denken, voelen en willen, zijn drie dimensies waarlangs mensen tot handelen komen.’ (Korthagen, 2012, p. 6)
Je mag van professionals verwachten dat ze, ondanks dat niet al het handelen bewust is, ze hun handelen overdenken en verantwoorden. Daarmee is reflectie een onlosmakelijk onderdeel van professioneel functioneren. Dit vermogen is essentieel om zelfstandig verder te kunnen leren in het beroep. Kenmerkend voor goede professionals is dan ook dat deze bewust en systematisch leren van hun ervaringen (Korthagen, 2012).
Reflectie op positieve ervaringen is effectiever dan focussen op de problemen. Het erom om te reflecteren op succeservaringen en kerkwaliteiten. Dan is er sprake van krachtgerichte coaching (Korthagen, 2012).
Professionals hebben de neiging om in de reflectie oppervlakkig te blijven. Er is weinig tijd voor reflectie en hierom richten ze zich op wat werkt en wat niet. Daarmee richt de reflectie op wat ze het beste kunnen doen. De gedragsgerichte reflectie blijkt op lange termijn minder bij te dragen aan de professionele ontwikkeling die gericht is op de diepere betekenis in een situatie: betekenisgericht reflectie (Korthagen, 2012). à TOEVOEGEN UI-MODEL KORTHAGEN
Competenties hebben veelal betrekking op de buitenste laag van het Ui-model, pas als deze verbonden raken met de andere lagen ontstaat er diepgaand leren dat duurzaam is doorwerkt (Korthagen, 2012). à VOOR AANPASSEN INTERVENTIE
Korthagen (2012) pleit voor competentieontwikkeling van binnenuit (vanuit het ui-model), met aandacht voor, of vertekend uit, de binnenste lagen van het ui-model.
‘Het lijkt een aantrekkelijke gedachte om evidence-based theorieën in de hoofdvan van leraren te krijgen, maar er is veel evidence dat dit niet werkt.’ (Korthagen, 2012, p. 9).
Bij effectief opleiden gaat erom dat de persoon, praktijk en theorie verbonden worden, waarbij de dimensies van denken, voelen en willen in de persoon sterk verweven zijn, de leerprocessen zich altijd tegelijkertijd op verschillende lagen in het ui-model afspelen en veel innerlijke processen die invloed hebben op het handelen zich onbewust voltrekken (Korthagen, 2012). à VERBINDING TACIT KNOWLEDGE. BELANGRIJK.
Veel opleiders en praktijkbegeleiders zijn nooit opgeleid voor het werk van begeleiden of coachen (Korthagen, 2012).